Ibaia eta higadura

Euri-urak bilduz doazen neurrian, ibaia sortzen dute. Ibaiak egiten duen ibilbidean hiru zati bereizten dira: goiko ibilgua, erdikoa eta behekoa. Ibaiaren zati bakoitzean beren beregizko prozesu jakinak nagusitzen dira.

Goiko ibilgua: Ibaien hasierako zatia da. Sorburua, gehienetan, mendietan izaten denez, ibaiak aldapa handia jaitsi behar du eta urak, ibilgu honetan, energia handia izaten du. Higadura mekanikoa da tarte honetan nagusitzen den prozesua; higadura hau, gainera, ubidearen hondoan egiten denez, gehienbat bertikalki, V itxurako bailara estuak sortzen dira. Zenbat higatu ubidea, bailara estuagoak edo zabalagoak sortuko dira, alboetako pareten materialak erakus lezakeen gogortasunaren arabera. Goi-ibilguko erliebe ikusgarrienak arroilak eta ur-jauziak dira.

Erdiko ibilgua: Ibaiaren malda txikituz doan neurrian, ura abiadura galduz joaten da eta, horrekin batera, higatzeko gaitasuna ere murriztu egiten da. Zati honetan higakinen garraioa da nagusitzen den prozesua. Garraiatzean, sedimentuek harrien kontra jotzen dutenez etengabe, higakinak biribildu egiten dira eta forma biribileko errekarriak sortzen dira. Erdiko ibilguan bailarak gero eta zabalagoak izaten dira eta higakinak sedimentatzen hasten dira; hemen sortzen dira lehen meandroak ere.

Beheko ibilgua: Ibaiak, itsasora hurreratzean, abiadura galtzen du, jaisten duen aldaparen malda are eta txikiagoa izaten delako. Sedimentazioa da tarte honetako prozesua nagusia. Sedimentu horiek direla bide, ibai ertzetan nekazaritzarako ezin hobeak diren lautadak agertzen dira, uholdeak sortzen diren bakoitzean sedimentu berriz elikatzen direnak. Tarte honetan ikusten diren egitura ohikoenak meandroak eta alubioi-terrazak dira; edota, ibaia itsasoratzerakoan, deltak eta estuarioak.

Utzi erantzuna