Antzinaroko idazkerak

K. a. 3500 urtea

Sumer (Mesopotamia). Idazkera kuneiformea, horrela deitzen zioten egurrezko ziri batekin idazten zutelako. Zeinuak buztinezko oholtxoetan grabatzen zituzten. Goitik behera idazten zituzten hasieran, gero horizontalean idazten hasi ziren errazagoa zelako. Idazkera kuneiformea piktogramatan oinarritzen da, hau da objektuak irudien bidez irudikatzen dira. Gaur egun ez da erabiltzen.

K. a. 3000 urtea

Egipto. Egiptoarrek hieroglifiko sistema asmatu zuten. Hieroglifikoetan objektuak marrazki bidez irudikatzen zituzten, 800 zeinu inguru ziren. Geroago, zeinuak 24 izatera pasatu ziren. Gaur egun ez da erabiltzen.

K. a. 1750

Kreta. Lineal A idazkera deiturikoa erabili zuten, oraindik ere ez dira iritsi zeinuak guztiz deszifratzera. Zeinuak buztinezko oholtxoetan idazten zituzten, baita papiro edo pergaminoen gainean ere. Gaur egun ez da erabiltzen.

K. a. 1200

Mizenas (Grezia). Lineal B idazkera erabiltzen zuten. Zeinuak silabikoak dira (kontsonantea +bokala). Buztinezko oholtxoetan idazten zuten. Gehienetan zerrendak ziren: zer erosi behar zen, langileen zerrendak eta horrelakoak. Gaur egun ez da erabiltzen.

K.a. 1300

Txina. Piktograma bidez hasi ziren objektuak irudikatzen. Animalien hezur eta maskor gainean idazten zuten. 10.000 karaktere zituzten, nahiz eta erabilienak 3.000 izan. Goitik behera idazten zuten eta eskuinetik ezkerrera. Gaurko txinatar idazkera horren ondorengoa da.

K. a. 950

Fenizia. Lege-testuak eta diru-kontuak jasotzeko alfabetoa asmatu zuten, ahoskatutakoa zeinu bihurtuz. 22 zeinu ziren. Eskuinetik ezkerrera ezten batekin idazten zen. Feniziarrek Mediterraneo itsasoan zehar zabaldu zuten. Hainbat herrialdetan, Grezian eta Erroman adibidez, haren bertsioak egin ziren. Gaur egun ez da erabiltzen.

K.a. VII

Erroma. Greziar alfabetoan oinarritutako alfabeto latindarra sortu zuten, guk gaur erabiltzen dugun bera. 23 karaktere edo letra zituen hasieran.

K.o. IV.-V

Arabiar alfabetoa. Ez dute ia bokalik erabiltzen. Eskuinetik ezkerrera idazten da eta 28 letra ditu. Ez du letra larririk. Feniziarren alfabetoa izan zuen oinarri. Gaur egun ere erabiltzen da.

K.a. I

Alfabeto latindarra. Ezkerretik eskuinera idazten da eta 28 letra ditu. Euskaraz idatzitako lehenengo hitzak alfabeto latindarrean daude idatzita, Akitaniako eta Pirinio inguruetan aurkitutako erromatarren garaiko hilarrietakoak dira. Harri gainean zizelkatuta daude.

Utzi erantzuna