Lurrikarak

Lurrikarak lurrazalaren bat-bateko mugimendu bortitzak dira. Kontinenteen jitoaren teoriak dioenez, plaka litosferikoak mugitzen ari dira etengabe, eta bi plakaren arteko elkarrekintza-zonetan sekulako tentsioak sorrarazten dituzte. Zenbaitetan, tentsio horiek plakak apurtzen dituzte eta askatzen den energia hori da lurrikara eragiten duena. Energia hori uhinen antzera hedatzen da, eta hiru motatako uhinak sortzen dira: P uhinak, L uhinak eta S uhinak.

Lurrikara handi bat gertatu ondoren, plakek berriz ere oreka-puntu batera iritsi behar izaten dute; ondorengo egunetan, horregatik, erreplika ugari gertatzen dira lurrikara gertatu den zonaldean.

Lurrikara hipozentroan sortzen da, hau da, lur barnean dagoen puntu batean. Lurrazalean hipozentrotik gertuen dagoen puntua, berriz, epizentroa da.

Epizentroa itsas azpian badago, tsunamia eratzeko arriskua egoten da, lurrikarek baino are kalte handiagoak sor ditzaketenak.

Lurrikara bakoitzean, energia-kopuru jakin bat askatzen da eta eragiten dituen kalteak ere ez dira beti berdinak izaten. Horregatik, lurrikara-eskala erabiliz, lurrikararen magnitudea kalkulatzen da.

Hipozentroaren sakonerak eragin zuzena du lurrikarak sortutako kaltean: zenbat eta txikiagoa den sakonera, orduan eta kaltegarriagoa izaten da lurrikara.

Plaken ertz konbergenteak eta pasiboak dira jarduera sismiko handiena duten zonak: Ozeano Pazifikoko kostalde guztia, adibidez. Han argi ikusten da lurrikarak sortutako kaltea, bere indarraren araberakoa ez ezik, lurraldearen egoera ekonomikoaren araberakoa izan ohi dela. Magnitude bereko lurrikarek, adibidez, oso bestelako kalteak sortzen dituzte Japonian edo Filipinetan.

Utzi erantzuna