Gaur egun, munduko arazo orokorretako bat da ekosistemak suntsitzen ari direla: basoak hondatzen ari direla mota guztietako azpiegiturak (etxebizitzak, errepideak, industriarako lurrak…) eta bestelako ekintzak egiteko (nekazaritza…); kostaldeko ekosistemen suntsitzen ari dira (dunak, estuarioak…); eta ozeanoen eta itsasoen etengabeko kutsadura prozesua areagotzen ari da.
Guztiak oso kezkagarriak dira, bereziki, ozeanoen egoera, itsasoaren eta biziaren arteko harremana funtsezkoa baita. Ozeanorik gabe, gure planeta materia hila litzateke. Ozeanoek biosferaren % 70 baino gehiago hartzen dute, gure baliabide naturalen % 70 baino gehiago itsasoetan daude eta populazioaren bi heren kostaldetik gertu bizi dira.
Herrialde askok itsasoarekiko mendekotasuna dute, arrantzatik, itsas merkataritzatik edo turismotik bizi direlako, neurri handi batean. Gainera, ozeanoek atmosferarekin batera klima erregulatzen dute eta oreka galaraz dezaketen aldaketak (naturalak eta gizakiak eragindakoak) arintzen laguntzen dute.
Badirudi ozeanoak beti berdin irauten duten piztia erraldoien modukoak direla, aldaezinak. Baina, astiro bada ere, erabilera desegokiaren eta gehiegizkoaren lehenengo ondorioak antzematen hasi dira, eta ozeanoetako hainbat lekutan egiten ari diren azterketen emaitzak ez dira batere lasaigarriak.
Seinale edo sintoma aipagarrienak hauek dira: kutsadura areagotzea, lehen ugariak ziren hainbat arrain-sarda urritzea, itsas azaleko tenperaturaren igoera, ekaitzak ugaritzea… Eta giza jarduera kaltegarriek eragin dituzte gehienetan horiek.
Izan ere, ozeanoak diru-iturriak dira, etekin handiak ematen dituzten iturriak. Munduan hiru milioi itsasontzi inguru dabiltza arrantzan, urtean 90 milioi tona arrain harrapatzen dituzte, eta, arrantza-gune nagusietako % 70 neurriz gaindi ustiatu dituztenez, agortzeko arriskuan daude. Urtean 27 milioi arrain hil botatzen dira itsasora, saltzeko txikiegiak direlako, arrain gehiegi harrapatu dutelako edo harrapatu dituzten lekuetan jan ohi ez dituzten espezietakoak direlako. Gainera, arrasteko teknika batzuek itsasoaren hondoa suntsitu dute. Sare pelagikoek eta bolanta-sareek itsasoko animalia handiak akabatzen dituzte, eta, horren ondorioz, babesa behar duten espezieen kopurua ugaritu da, hau da, gero eta espezie gehiago daude desagertzeko arriskuan…
 |
 |
 |
 |
Hala eta guztiz ere, arrantza ez da ozeanoen aurkako mehatxu bakarra; oso kontuan hartzekoa da uretara isuritako hondakinek eragiten duten kutsadura. Petrolioa, esate baterako, itsasoen etsai handienetakoa da. Itsasoetan eraikitako plataforma handiek ikaragarri kutsatzen dute ozeanoa, itsasontziek ere bai, eta petroliontzien istripu larriek are eta gehiago belzten dituzte ozeanoak. Horiez gain, militarren saio nuklearrek erradioaktibitatea hedatu dute Atlantiko iparraldean eta Ozeano Barearen hegoaldean. Gainera, hondakin nuklearrak itsas hondora botatzen dira. Ez da harritzekoa, beraz, ozeanoak hondamendiaren lehen sintomak azaltzea, Greenpeace erakundeak salatu bezala.
Garbi dago, gizakiak ozeanoei eragindako kalteei aurre egiteko zerbait egin beharra dagoela, eta azkar. Itsasoaren Legediari buruzko Nazio Batuen Konbentzioa 1994an jarri zen indarrean, eta arau zehatzak jaso zituen (itsasketa-eskubideak, itsas eremuen mugak, itsas ingurumenaren babesa, jurisdikzio ekonomikoa…), baina ez zituen ozeanoren iraupena ziurtatzeko aginduak eman. Horregatik, Unesco erakundeak eta Nazio Batuen Asanblada Nagusiak behin baino gehiagotan oharrarazi dute ozeanoetako baliabideak ugariak bai, baina mugatuak direla, ozeanoen egoera kezkatzekoa dela eta datozen belaunaldiek erabili ahal ditzaten zaindu behar ditugula.
 |
 |