Itsasoa eta higadura

Itsasoa da kostaldeko erliebea aldatzen duen eragile garrantzitsuena. Honek ere, gainerako kanpo-eragileen antzera, materiala higatu, garraiatu eta sedimentatu egiten du. Itsasoak erliebearen aldaketan duen eragina nolakoa den ulertzeko, kontuan hartu behar da ozeanoak direla planetako ur-masa handiena eta, horrez gain, etengabe mugitzen ari direla, Eguzkiaren eta Ilargiaren erakarpen-indarren eraginez.

Itsasoaren mugimendu horien artean, hiru aipatuko ditugu hemen: olatuak, mareak eta itsaslasterrak.

Olatuak

Olatuak haizeak eragindako uraren gainazaleko mugimenduak dira eta etengabe iristen dira kostaldera. Olatuek labarrarekin talka egitean eragiten dute higadura; baina ez da ura eragile bakarra: honekin batera, urak garraiatzen dituen solidoek ere eragiten dute. Hori dela-eta, itsaslabarrak gero eta atzerago doaz; eta ingurukoa baino material gogorragoren bat agertzen den guneetan, lurmuturra sortzen da.

Lurmuturrak, denborak aurrera egin ahala, kostaldeko uharte bihurtzen dira.

Olatuek, labar batekin topo egin ordez, itsasertz lauak topatzen badituzte, hango materialak sedimentatu egiten ditu eta askotan hondartzak sortzen dira.

Mareak

Mareak itsasoko uren goraldiak eta beheraldiak dira. Klima-zona epeletan, sei ordutik sei ordura gertatzen dira gutxi gorabehera itsasgoraren eta itsasbeheraren arteko aldaketak. Mareen eragina sedimentuen garraioan nabarmentzen da.

Itsaslasterrak

Itsaslasterrak itsasoko uren mugimenduak dira. Ezagunenetakoa Golkoko korrontea da, Karibe itsasotik Europara iristen dena. Bizkaiko golkoan ere mendebaldetik ekialderako ur-lasterra da nagusi. Horrek eraginda, Euskal Herriko kostatik desagertzen den hondarra Landetako hondartzetan sedimentatzen da, eta kilometrotako luzera duten hondartzak sorrarazten ditu.

Utzi erantzuna