Jarduerak
Metalen erabilerak benetako iraultza ekarri zuen. Hasieran brontzea erabili zen, metal horrekin apaingarriak eta armak egiten zituzten, batez ere, lanabesak eta egiteko bigunegia baitzen.
Geroago hasi ziren burdinazko tresnak egiten, aitzurrak, goldeak igitaiak… Euskal lurraldeetan ugari zegoen, merkea zen eta edonon aurki zitekeen. Gauzak horrela, nekazaritzarako eta meatzaritzarako lanabesak egiteko oinarrizko lehengai bihurtu zen burdina. Burdina urtu ondoren, forma emanez egiten zituzten erremintak. Aztarnategi askotan aurkitu dituzten eskoriak (metala urtu ondoren geratzen diren hondakinak) frogatzen du jarduera hori ohikoa zela.
Zurezko tresnen aztarna oso gutxi aurkitu dira, egurra usteldu egiten delako, baina haiek egiteko tresna ugari aurkitu dira; horrek frogatzen du eguneroko tresnak egiteko zura erabiltzen zutela.
Iparraldeko leinu edo tribuak, batez ere, abelazkuntza eta ehizatik bizi zirela esan dezakegu, lurralde horietako erliebearen eta eguraldiaren ezaugarriengatik nekazaritzak ez zuelako irtenbide handirik. Abelazkuntza ezaguna zen, Neolito Arotik behia, ardia, ahuntza eta txerria ziren animalia etxekotu nagusiak. Metal Aroan horiez gain oiloa ere azaldu zen. Horiei guztiei esker, haragia eta larruaz gain, esnea eta gantza edo arrautzak lortzen zituzten. Ilearekin, bereziki ardiaren artilearekin, arropak egiten zituzten. Lurra lantzeko eta gauzak garraiatzeko ere animalien indarrez baliatzen ziren.
Hegoaldean aldiz, laborantza, nekazaritzazen jarduera ekonomiko nagusia, horko lurrak eta klimak horretarako baldintza egokiagoak ematen zituelako.
Jarduera horiek ez zituzten erabat baztertu aurreko garaietako jarduerak, ehiza, arrantza eta fruitu-bilketa osagarri moduan mantendu ziren.
Tresna berriak
Burdinazko tresnen erabilerak nekazaritza-jarduera erraztea ekarri zuen: lurra lantzeko aitzurrak eta goldeak, zerealak ebakitzeko igitaiak; eraikuntzarako iltzeak, grapak, errematxeak; arrantzarako amuak; guraizeak, labanak … eta beste hainbat tresna eraginkor egitea ahalbidetu zuen metalen erabilerak.
Brontze Aroan sartzean, zeramika mota ikusgarria azaldu zen euskal lurraldeetan, jatorria Europan zuena: ezkila (kanpai)-itxurako zeramika. Badirudi luxuzko zeramikagintza zela, agian eliteei, goi mailakoei erreserbatua, edo agian zeregin oso jakinetarako erabiltzen zena. Zeramika horrez gain, egunerokoan erabil zitekeen zeramika arrunta ere egiten segitu zuten. Ohikoa da elikagaiak biltzeko ontzi handiak aurkitzea.
Elikadura
Jende gehienaren elikadura etxean edo etxe inguruan egindakoa zen; hau da, nekazari edo abeltzain jatorrikoa. Ehizatik eta bilketatik lortutako jakiak osagarriak ziren. Bestalde, dietaren parterik handiena landare jatorrikoa izango zen seguru asko, eta haragia eta arraina urri.
Aztarnategietan kiskalitako hainbat hazi aurkitu dira, espelta, garagarra, oloa… Horrek frogatzen du ereindako janaria jaten zutela. Baba beltzak eta ilarrak ere ohikoak ziren.
Osagarri gisa, basoetan bildutako fruituak eta landareak jango zituzten: sagarrak, hurrak, intxaurrak, masustak, basaranak, ezkurrak, gaztainak, basaranak… Bestelako landare eta sustrai jangarriak ere bilduko zituzten seguru asko, orobat perretxikoak eta onddoak.
Basoko erleek ekoitzitako eztia biltzen zutela ez da dudarik: Aztarnategietan horren froga zuzenik aurkitu ez den arren, Europa osoan, eta handik kanpo (Egipton, Mesopotamian, Afrika iparraldean…) ezti bilketa arrunta zen, gutxienez Neolito Arotik.
Haragiari dagokionez, etxekotutako behiak, ardiak, ahuntzak eta txerriak ziren okela-iturri nagusiak. Horiek, haragiaz gain gantza ere ematen zuten, eta esnea ere bai, txerriak izan ezik. Oiloa ere azaldu zen garai hartan. Ehiza, bigarren mailakoa zen, baina ez zen guztiz desagertu, oreina eta basurdea ziren gehien ehizatzen zituzten animaliak.
Arrantza eta itsaski-bilketa (batez ere txirlak, ostrak eta lapak), elikaduran osagarri ziren.
Edaritan, ura eta esnea edateaz gain, baliteke garai horretan garagardoa ere ezaguna izatea.
Janarien prestaketa
Buztinezko ontzigintzak lapikokoak egitea ahalbidetu zuen.
Zerealez eginiko janariak azaldu ziren; hala nola, ogiak, taloak eta opilak. Zerealekin irina egiteko lehenik eskuzko errota txikietan ehotzen zuten. Irina urarekin nahastu, eta orea labean erretzen zuten. Irina, ogiaz gain, oreak egiteko erabil zitekeen, horretarako urarekin nahastu eta buztinezko eltze batean egosten zuten.
Aztarna arkeologikoen arabera erretako haragi eta moluskuak ere jaten zituten noizean behin. Ildo berean ardien, ahuntzen eta behien esnea fresko hartzeaz gain gazta egiten zuten.
Merkataritza
Nekazaritzaren eta abeltzaintzaren garapenak eta metalen teknologia hobetzeak soberakinak izatea ekarri zuen. Soberan zituzten gaiak falta zituzten beste batzuengatik trukatu egiten zituzten, ez baitzen oso ohikoa dirua erabiltzea.
Euskaldunak ez zeuden ingurukoetatik isolatuta, izan ere Euskal Herrian aurkitu diren zenbait objekturen jatorria beste lurralderen batean dute. Adibidez, bariszita harri berdeak, idunekoak (lepokoak) egiteko oso estimatua zirenak, Kataluniako harrobi batetik ekartzen zirela dirudi.