Pierraillederivative work: PePeEfe CC BY-SA 3.0
Iberia plakak eta Europak talka egin zutenean eta elkarren aurka bultzaka hasi zirenean, bien arteko ildoan Pirinioak sortu ziren. Kasu horretan, ez zen izan Iberia plakaren iparraldeko alderik zabalena kontinentearen aurka talka egin zuena, Iberia plakaren ekialdeko erdia baizik. Talka horretan lurrazalari zer gertatu zitzaion ulertzeko, kontuan hartu behar da plaken muga kontinentaletako lurrazalak mehetu zirela, Bizkaiko golkoa sorrarazi zuen distentsioaren ondorioz. Mehetzeak lurrazala ahuldu zuen eta, horri esker, gune ahul hori deformatu ahala, Iberia plakak iparralderantz higitzeko tartea izan zuen.
Lehen fase horretan, egungo Katalunia aldean lurralde zabalak urgaineratu ziren eta eskualde piriniarrean irla-kateak ugaritu ziren. Bitartean, Bizkaiko golko aldeko subdukzioa gelditu zen. Egoera horrek iraun zuen tartean, irla berriak sortu eta zaharrak higatu eta urperatu ziren, eta irla-kateak lotu eta poliki-poliki lehorraldearekin batu ziren. Une horretan, Iberia eta Europaren arteko golkoa luzea eta estua zen, eta Katalunia aldean ixten zen. Plaken arteko talka eta elkarren aurkako bultzadak jarraitu zuen eta, bigarren fasean, estaldura ez ezik, zokaloa ere tektonikaren eragina jasaten hasi zen. Horrela, hainbat faila sortu ziren, esaterako, Orotz-Betelukoa, eta baita zamalkamenduak ere. Bultzadaren indarrez, Iberian orogenia hertziniarrak utzitako zenbait faila berraktibatu ziren. Zamalkamendu eta failamendu nagusiak, hala ere, Pirinioak altxatzearekin batera gertatu ziren.
Faila horietan desplazamendua handi samarra izatera heldu zen. Lizarrako failan, esaterako, 15 km-ko desplazamendua gertatu zen, ekialdeko ertza iparralderantz mugitu zenean. Azkenik, Pirinioak altxa ondoren, egun eskualde horretan dagoen banaketa geologikoa finkatu zen.
Banaketa horren arabera, Pirinio aldean ardatz eskualdea deritzoguna dago eta bertan arroka plutoniko eta metamorfikoak dira nagusi.
Ardatz eskualdetik iparrera iparpiriniar eskualdea dago eta, hegoaldean, hegopiriniar eskualdea. Bi eskualde horietan arroka sedimentarioak dira nagusi. Faila nagusiak, Iruñeko failak, alegia, hegopiriniar eskualdea eta Euskal-Kantauriar arroa banatzen ditu.