Etiketa: kutsadura

Kutsadura honen jatorri nagusia nekazaritzan eta abeltzaintzan erabilitako ongarri eta substantziak eta industria-prozesuetan isuritako hondakinak dira. Materiak izaera ez-organikoa eta organikoa izan dezake. Materia ez-organikoen artean sartzen dira pH-a aldatzen duten azidoak eta baseak, zianuroaren edo metal astunen antzeko substantzia toxikoak, eta eutrofizazioa sortzen duten substantzia nutritiboak. Materia organikoak, bere aldetik, biodegradagarria denez, beste era bateko kutsadura sortzen du: biologikoa; substantzia organiko horien deskonposizio-prozesuan uretako oxigenoa kontsumitzen da eta horrek arazoak dakarzkio ekosistemari.

Kutsadura fisikoa hainbat motatakoa izan liteke: hondakin solidoek eragina, kutsadura termikoa, erradioaktiboa… Nabarmenena hondakin solidoek sortzen dutena izan arren, larriagoa da, askotan, ikusezinak diren kutsadura termikoa eta erradioaktiboa.

Kutsadura termikoaren eraginez, uraren tenperatura igotzen denean, uretako oxigeno-kontzentrazioa txikitu egiten da eta horrek kalte handia eragiten die ekosistema urtarrei.

Kutsadura erradioaktiboari dagokionez, urak daramatzan partikula erradioaktiboek bizidun guztiak kaltetzen dituzte, begiz ikusezina bada ere kutsadura hau.

Kutsadura hau uretan hainbat motatako mikroorganismo kaltegarriak ugaltzen direnean sortzen da. Mikroorganismo kaltegarri horiek bakterioak, algak, onddoak edo antzeko izaki bizidunak dira; eta, elikagai ugari aurkitzen dutenean, modu esponentzialean ugaltzen dira. Mikroorganismoen ugalketa ahalbidetzen duen elikagaien ugaritasun horrek bi jatorri ditu, nagusiki: batetik, gizakiek isuritako hondakin organikoak eta, bestetik, nekazaritza intentsiboan erabilitako ongarri edo substantzia kimikoak.

Ura materia elikagarriz aberastea da eutrofizazioa. Materia elikagarri horiek nitrogeno, fosforo edo sufretan aberatsak diren konposatu ez-organikoak izaten dira. Oso elikagai egokiak direnez uretako landareentzat, mugagabe ugalarazten diete; ur-azalekoei, bereziki, geruza berde bat sortu eta ur barnera argia sartzen eragozteraino. Argi faltaz, planktona hil egiten da eta ur-hondoan metatzen; eta usteltze-prozesuan uretako oxigenoa kontsumitzen du. Eutrofizazioa nozitzen duten urek kolore berdea izaten dute eta kirats handia. Bertako ekosistemek, gainera, oxigeno- eta energia-eskasia jasaten dute.

Naturan den urari ezaugarri kimiko eta fisikoak aldatzean, kutsatu egiten da. Ura kutsatzeko era asko dagoen arren, kutsadura-iturri handienak hurrengo hiru multzo hauetan bana daitezke: hirietan sortutako kutsadura, nekazaritzari eta abeltzaintzari dagokiona eta industriari lotua.

Hirietan sortutako kutsadura: Hiriak gero eta handiago egiten ari dira eta, populazioa handitu ahala, biderkatu egiten da hondakinen arazoa ere: hondakin solidoak, estolda-urak… Hirietako hondakin horiek, bere aldetik, inguruko urak kutsatzen dituzte, batzuetan hondakinak uretara jaurti direlako zuzenean eta, bestetan, ura filtratu egiten delako zabortegietara.

Nekazaritzari eta abeltzaintzari dagokiona: elikagaien eskaria handitu dela-eta, nekazaritzaren produktibitatea ere handitu egin behar izan da. Arazo horri eman zaion irtenbidea ekoizpena handiagotzea izan da, hainbat substantzia kimiko erabiliz: ongarriak, pestizidak, herbizidak… Substantzia horietako zenbaitek, azkenean, inguruko uretan amaitzen dute eta kutsadura kimikoa eragiten; areago: horien arteko batzuk hainbat mikroorganismoren elikagai direnez, kutsadura biologikoa ere sorrarazten dute. Abeltzaintzan ere gero eta ustiategi handiagoak eraikitzen dira eta horietako hondakin organikoek, askotan, kutsatu egiten dituzte inguruko urak.

Industriari lotua: hainbat gai eta tresnaren egungo eskaera asetzeko, gero eta lehengai, energia eta produktu landu gehiago behar dira. Horretarako egiten diren prozesu industrialetan, kutsatzaile kimiko ugari isurtzen da uretara. Bestalde, industriak dira kutsadura termikoaren erantzule nagusiak; hots, horiek dira uren tenperatura igotzearen eragile nabarmenenak, eta hori oso kaltegarria da, bereziki, ekosistema urtarretan.